Betere ruzie door ontwikkeling van bewustzijn (deel 3)

Deel 3 Omgang met onszelf als we nog in de ruziefase zitten?

 

Wat kunnen we dan in de tussentijd doen, om ‘ruzie’ zodanig te voeren dat conflicten worden opgelost en de risico’s op verstoorde relaties binnen de perken blijven. Hoe werken we aan betere ruzie door ontwikkeling van bewustzijn, zodat een constructieve dialoog als norm mogelijk wordt?

Om te beginnen is het nodig dat we herkennen dat we in een ruzie zitten en weten dat we dan een risico lopen voor de relatie waarvan we besluiten dat we dat risico willen verkleinen. Zonder dat innerlijke besluit kunnen we niet gericht blijven handelen. Vraag jezelf dus oprecht af of je wilt blijven ruziën op de al bekende manier, of dat je voortaan anders met conflicten wenst om te gaan. Neem dan je besluit en blijf daarbij. Dat is volwassen gedrag: verantwoordelijkheid te nemen voor hoe de gesprekken waarin we deelnemen zullen verlopen.

 

Stel er is een conflict en dat ontaardt in ruzie…
Als we niet heel erg duidelijk weten hoe we het onderliggende conflict dan al kunnen oplossen, is er maar 1 geschikte mogelijkheid: uit de ruzie te stappen.

Hierbij is het essentieel dat we onze gesprekspartner duidelijk aangeven dat we niet weglopen, want dat is meestal olie op het vuur. Beter vragen we expliciet om een time-out met een terugkeergarantie. Dat kan bijvoorbeeld als volgt:

“Ik ervaar dat ons gesprek voor mij geen zinvolle beweging of oplossende richting heeft en dat mijn emoties oplopen. Dat zorgt ervoor dat ik niet helder meer na kan denken. Ik ben bezorgd over de gevolgen voor onze relatie van deze gang van zaken. Nu even afstand nemen en het gesprek weer oppakken als ik tot rust gekomen ben helpt me. Ik wil voor mezelf helder krijgen waar het conflict precies over gaat en wat me daarin zo raakt. Ik vraag jou hetzelfde te doen.”

Deze formulering bevat een paar essentiële elementen die ik hierna bespreek.

• De spreker gebruikt heel expliciet de ik-vorm in de formulering. Het gaat over hem-of haarzelf. Dat is een de-escalerende manier van spreken, aangezien elke ‘jij-boodschap’ als een aanval kan worden opgevat. Die meteen de ruzie weer verder verdiept. Bijvoorbeeld: “Jij maakt voortdurend ruzie, jij moet daarmee stoppen.”, of: “Jij luistert niet naar wat ik zeg.”, of: “Jouw argumenten gaan niet in op mijn standpunt.”, et cetera. We voelen meteen dat dergelijke formuleringen de ander niet in een betere bui zullen brengen. We weten dat we dat in een ruzie geregeld wel denken of zelfs uitspreken.
• De spreker geeft aan wat er bij hem of haar aan de hand is en laat wat de ander ervan denkt, erbij voelt, of ermee wil volstrekt onbesproken. Dat is namelijk aan de ander. Die heeft dan de ruimte om daar het zijne of hare mee te doen. Zo ontstaat ruimte in een gesprek die daarvoor niet werd gevoeld.
• De spreker geeft aan wat deze zelf nodig heeft en legt geen enkele verwachting op aan de ander. Vraagt geen toestemming, laat alles na dat de ander aanleiding zou kunnen geven de escalerende interactie opnieuw op te stoken. Biedt zo extra ruimte voor de ander en zichzelf.
• De spreker geeft expliciet aan dat het gesprek voortgezet kan worden, maar dat dan aan een conditie voldaan moet zijn. Namelijk dat deze zich in staat voelt het gesprek weer op te pakken. Dat borgt dat beide partijen weten dat er een vervolg zal zijn om het conflict op te lossen. Zelfs met een bruikbare basis als uitgangspunt.
• De spreker doet een uitnodiging aan de ander zich ook te bezinnen. Het is aan de ander de uitnodiging op te pakken, of naast zich neer te leggen. Daar gaan we als spreker niet over.

Het effect van een dergelijke ‘formule’ is dat er een behulpzame pauze ontstaat. Daarin kunnen beide partijen zich bezinnen en herpakken. Zo ontstaat nieuw perspectief op de situatie die in de ruzie doorgaans niet tot stand komt.

Luisteren
Als we weer helder zijn geworden en het gesprek kan worden hervat, dan is een nieuw innerlijk besluit nodig. Namelijk hetgeen te doen dat we meestal vergeten als het geruzie gaande is: te zullen blijven luisteren, wat er ook gebeurt. We kunnen onze gesprekspartner laten ervaren dat we luisteren, door met enige regelmaat een samenvatting te geven van wat we hebben gehoord. We kunnen ook aan de gesprekspartner vragen of we dat periodiek mogen doen. Zo zijn we er zeker van dat we goed begrepen hebben wat de ander heeft bedoeld. Dat is een tweesnijdend zwaard: we maken contact met de ander en we weten of we echt begrepen hebben wat deze bedoelde. Als we in aanvulling op de samenvatting ook doorvragen bij onduidelijkheden hebben we de volledige LSD-formule in gebruik (luisteren-samenvatten-doorvragen).

Door de ander te horen ontstaat bij de ander ook ruimte om te horen wat we zelf te zeggen hebben. Belangrijk is hier te herkennen dat we onze wens om zelf gehoord te worden bewust achterstellen aan het horen van de ander. Niet om wat we te zeggen hebben achterwege te laten en te vermijden onszelf uit te spreken. Wel omdat we vastbesloten zijn om éérst te luisteren en daarmee de weg voor onszelf vrij te maken te worden gehoord.

Blinde vlekken?
Voordat we onszelf laten horen hebben we nog een mogelijkheid om onze eigen groei te bevorderen. Namelijk door aan onze gesprekspartner te vragen aan ons aan te geven wat we zelf niet zien, dat ons kennelijk in de weg zit.

Dat doen we nadat we hebben geluisterd naar de inbreng van de ander en dit daarin nog niet aan de orde kwam. We doen dit omdat we nu eenmaal blinde vlekken hebben en onze gesprekspartner dat eerder ziet dan wijzelf. We zijn immers niet voor niets met deze persoon in een relatie beland. Dat zal zijn nut hebben. Dat nut in te zetten helpt ons te ontwikkelen.

De ander te zien als helper, in plaats van als rivaal of vijand voorkomt dat we ons alsnog te veel focussen op het eigen gelijk; onze eigen kijk op de situatie. Het voorkomt ook dat we hetgeen hiervoor werd behandeld als een trucje gaan zien. Om gewoon onze zin te krijgen. Dat streven hielp ons immers niet; het heeft de ruzie helpen oproepen. Door onszelf uit te nodigen te luisteren naar wat mogelijk nieuws voor ons is, helpen we onszelf het eigen standpunt te relativeren. Onze eigen openheid levert nieuwe ruimte op in het gesprek ėn is de motor onder onze eigen ontwikkeling.

We hebben op deze manier drie belangrijke dingen gerealiseerd:

• We stellen ons zelfbewust op en dat bevordert de ontwikkeling van bescheidenheid, luistervermogen en respect voor de inzichten van de ander.
• De verbinding/relatie is in stand gebleven en zeer waarschijnlijk zelfs verbeterd en verdiept.
• We hebben actief ruimte gemaakt voor nieuwe inzichten in onszelf, ons gedrag en daarmee ons bewustzijn daarover.

Samenvatting:
Betere komt tot stand ruzie door ontwikkeling van bewustzijn. Zolang als we nog niet ver genoeg gevorderd zijn om een ruzie te voorkomen, is de beste strategie om uit een ruzie te stappen als die begint. Door vervolgens zeer dicht bij onze ware gevoelens en behoeften te blijven. Daarover met onze gesprekspartner in contact te gaan, maakt het conflict hanteerbaar. Door actief luisteren en onszelf open te blijven stellen kunnen we de onderlinge verhouding sterk verbeteren. Zo leggen we de basis onder de oplossing van een conflict, verdieping van onze relaties realiseren alsmede persoonlijke ontwikkeling.

De eerste twee delen van dit drieluik vind je hier (1) en hier (2).

Is deze tekst aanleiding voor je om een gesprek aan te gaan, dan kun je op deze pagina een afspraak maken. Als je twijfelt of ik je kan helpen, oriënteer je dan eerst op de rest van mijn site en als de twijfel blijft, stel me jouw vraag dan via de contactpagina. Je krijgt een eerlijk antwoord, of mijn telefoonnummer als de vraag me niet helder is. Tot dan!