Vrijheid is een mindset

Dit artikel gaat in op reële en irreële begrenzingen van de mate van vrijheid die we ervaren. We kunnen nu eenmaal niet volledig vrij zijn, maar wel iets doen aan ons besef van mogelijkheden tot vrijheid en werken aan wat ons onvrij maakt. Zodat we ons meer vrij gaan voelen. Daarin komen we onszelf tegen. Daar zien we zowel de kans als de beklemming.

Tijdens en na mijn burnouts dacht ik vaak: ‘ik wil vrij zijn”. Daarin speelden de volgende twee aspecten een hoofdrol:

1. Ik wil niet meer zoveel verplichtingen voelen;
2. ik wil kunnen kiezen wat ik zelf wil.

Het lijkt me goed de knuppel maar meteen in het hoenderhok te gooien: vrijheid is een mindset. “Is het dan zo eenvoudig dat ik gewoon een knop om kan zetten en dan vrij ben?” Ik hoor het de lezer al denken. Zelf kwam ik er achter dat het zo simpel niet ligt. Inmiddels weet ik wèl: in de kern is het werkelijk zo eenvoudig. Niet makkelijk, wel eenvoudig. 

Inmiddels begrijp ik zelf dat vrijheid in absolute zin niet bestaat. Ik ben niet vrij van de noodzaak te ademen, of een voortgaande hartslag te hebben. Mijn fysieke gegevenheid heeft nog veel meer nodig waar ik echt niet zonder kan. Water, voedsel, warmte, beschutting, veiligheid en dergelijke. Ook heb ik sociale omgang nodig, voor het onderhoud van mijn psychische behoeften. Daarom investeer ik in relaties, waarin ik me geborgen, verbonden en gebonden weet. Ik heb dus in mijn bestaan per definitie een ingeperkte vrijheid. Hoe kan ik dan toch zomaar beweren dat vrijheid een mindset is?

Laten we daarvoor de twee aspecten aan het begin van dit artikel nog eens nader bekijken.

In beide gevallen gaat het om ervaren van een beklemming. In het eerste geval gaat het om een veelheid aan opgelegde verwachtingen waaraan moet worden voldaan. Ik kon moeilijk “nee “zeggen, ook al wist ik dat “ja” niet goed voor me was. En omgekeerd. In het tweede om een beperkte of uitgeholde keuzevrijheid, die ongewenste opties overlaat. Ik ervoer de verstikking in een leven te zitten dat niet meer van mij leek. Waar ik vooral de verwachtingen van anderen aan het leven was.

De ervaren beklemming is in beide gevallen een gevolg van die keuzes die ik zelf maakte. Ik verweet mezelf dat ook. Zei dan: “eigen schuld dikke bult” tegen mezelf. Ik had wel een andere keuze willen maken, want een wens meer vrij te willen zijn was niet nieuw, maar voelde me daarin onmachtig. In mijn denken, overwegen, gewicht toekennen en kiezen, zorgde ik er zelf voor aan het kortste eind te trekken. Ik maakte zelf keuzes die mij niet bevielen èn was niet bij machte dat te veranderen. Ik keek naar mijn persoonlijke mindset toen ik naar de begrenzing van mijn vrijheid keek.

Het veranderen van een mindset die te weinig vrijheid oplevert is voor een buitenstaande eenvoudig. “Dan doe je toch gewoon … ”, hoorde ik dan hulpvaardig adviseren. Voor mijzelf was dat niet zo simpel. Aan mijn eerder gemaakte keuzes hangt een lianenwirwar van overtuigingen, geboden en verboden vast, die de keuzevrijheid, meestal ongezien, inperkt. Zelfs met bewustzijn daarover is het woud vaak nog steeds moeilijk of niet begaanbaar.
Voor meer vrijheid en levensgeluk bleek snoeiwerk nodig. Mentaal snoeiwerk waarbij emoties vrijkomen. Ik heb het tientallen jaren uitgesteld. Inmiddels weet ik: snoeien is een kwestie van eraan beginnen. Net als snoeiwerk aan bomen en heesters in mijn tuin. Die snoeien zich ook niet vanzelf en bloeien mooier en geven beter vrucht als ik diep genoeg heb durven snoeien. Snoeien aan mezelf gaat inmiddels behoorlijk vanzelf. Omdat ik ook de vruchten zie die het me oplevert. Zeker met de juiste steun. Die bleek echt nodig om over mijn blinde vlekken heen te leren kijken en niet dezelfde fouten opnieuw te maken.

‘Snoeien’ schrok me af. Ik hield zelf niet van verandering, hoewel ik erover adviseerde en ik zat niet op emoties te wachten. Nu ik uit eigen ervaring weet dat al mijn emoties helpers zijn en ik daarmee heb leren werken zijn ze welkom. Dat helpt dagelijks enorm. De mindset die mij hinderde in beweging te komen bleek dezelfde als die mijn vrijheid begrensde. Dat weet ik nu en die wetenschap maakt het heel eenvoudig. Ik sta zelf aan het begin en einde van de vrijheid die ik kan ervaren. Dat geeft mij de vrijheid om wat dan ook aan te gaan. Mijn advies aan jou als je meer vrijheid wenst: Begin. Snoei èn bloei. Het is werkelijk zo eenvoudig.

Is deze tekst aanleiding voor je om een gesprek aan te gaan, dan kun je op deze pagina een afspraak maken. Als je twijfelt of ik je kan helpen, oriënteer je dan eerst op de rest van mijn site en als de twijfel blijft, stel me jouw vraag dan via de contactpagina. Je krijgt een eerlijk antwoord, of mijn telefoonnummer als de vraag me niet helder is. Tot dan!